Ջերմաքանակ

1.Ինչ է ջերմաքանակը
Այն էներգիան, որը մարմինը ստանում կամ տալիս է ջերմափոխանակության ժամանակ, կոչվում է ջերմաքանակ:
2.ինչ միավորներով է արտահայտվում ջերմաքանակը միավորների ՄՀ-ում:
Ջերմաքանակի միավորը ՄՀ-ում 1 Ջ-ն է:
3.Որ դեպքում է ավելի շատ ջերմաքանակ պահանջվում ՝նույն զանգվածի գոլ,թե
եռման ժամանակ:
Եռման ժամանակ
4.Մարմնի ստացած ջերմաքանակը կախված է արդյոք մարմնի նյութի տեսակից,
Այո
5.Մարմինների որ հատկությունն է բնութագրում ջերմունակությունը:
Մարմիններն օժտված են այնպիսի հատկությամբ, որ տվյալ պայմաններում միևնույն զանգվածով տարբեր մարմիններ նույն չափով տաքացնելու համար պահանջվում են տարբեր ջերմաքանակներ: Մարմնի այդ հատկությունը բնութագրում են մի ֆիզիկական մեծությամբ, որն անվանում են տեսակարար ջերմունակություն:
6.Որ ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն:
Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար, կոչվում է այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն:
Մարմնի ջերմային հատկությունները բնութագրող այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնին հաղորդած ջերմաքանակի հարաբերությանը մարմնի զանգվածին և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխությանը, կոչվում է տեսակարար ջերմունակություն:
7.Ինչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:
Ջերմաքանակը, որը մարմինը ստանում է տաքանալիս կամ տալիս է սառչելիս, կախված է մի շարք գործոններից: Հասկանալի է, որ ինչքան երկար ժամանակ է տաքանում ջուրը, այնքան ավելի շատ ջերմաքանակ է նա ստանում գազօջախից: Ուրեմն կարելի է եզրակացնել, որ առաջին գործոնը, որից կախված է մարմինը որոշակի չափով տաքացնելու համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը, նրա զանգվածն է: Ընդ որում, որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան շատ ջերմաքանակ է հարկավոր հաղորդել նրան՝ ջերմաստիճանը նույն չափով բարձրացնելու համար:
Սառը ջուրը տաքացնելիս սկզբում ստացվում է գոլ, ապա՝ տաք և հետո միայն՝ եռման ջուր:
8.Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:
Ջ/(կգ·Կ)
9.Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:.
c=Q/m ΔT
10.Ինչ բանաձևով են որոշում տաքանալիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը:Իսկ
սառելիս մարմնի տված ջերմաքնակը
Q=cm(t2C°−t1C°)
11.Ձևակերրպել ջերմափոխանակման օրենքը

Ներքին էներգիա

Ներքին էներգիա:Ջերմահաղորդականություն:Կոնվեկցիա:Ճառագայթային ջերմափոխանակում:Տեսակարար ջերմունակություն:

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

Ինչ է ներքին էներգիան,որոնք են փոփոխման եղանակները:

Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է ներքին էներգիա: Այն փոփոխում են աշխատանք կատարելով կամ ջերմափոխանակությամբ:

1.Նկարագրել ջերմահաղորդականության երևույթը <<ցուցադրող>> փորձը:

Տաք մարմնից սառը մարմնին կամ մարմնի տաք տեղամասից սառը տեղամասին ներքին էներգիայի հաղորդման պրոցեսը, որն իրականացվում է մոլեկուլների ջերմային շարժման և թոխազդեցության շնորհիվ, կոչվում է ջերմահաղորդականություն:

Ամրակալանին ամրացնում ենք պղնձե ձող: Մոմով կամ պլաստիլինով ձողի երկայնքով մի քանի մեխ ամրացնենք: Ձողի մյուս ծայրը տաքացնենք սպիրտայրոցի բոցով: Տաքանալու ընթացքում մոմը սկսում է հալվել, և մեխերն աստիճանաբար պոկվում են ձողից: Ընդ որում սկզբում պոկվում են այն մեխերը, որոնք ավելի մոտ են մոմին:Հետո հերթականությամբ պոկվում են մյու մեխերը: Այսպես էներգիան ձողի տաք ծայրից հաղորդվում է դեպի սառը ծայրը:

2.Բացատրել,թե ինչպես է ջերմահաղորդումն իրականացվում մոլեկուլների քաոսայն շարժմամբ և փոխազդեցությամբ:

Մոլեկուլները մեկը մյուսին հպվելով փոխանցում են ջերմությունը միմյանց:

3.Թվարկել լավ և վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր

Լավ ջերմահաղորդականությմբ օժտված են մետաղները: Ջրի ջերմահաղորդականությունը ավելի փոքր է, իսկ գազերինը շատ վատ է:

4.Ինչու էօդը վատ ջերմահաղորդիչ:

Քանի որ օդի մասնիկները իրարից հեռու են գտնվում, և էներգիայի փոխանցումը մի մասնիկից մյուսին դժվարությամբ է տեղի ունենում:

5.Ինչ կիրառություններ ունեն վատ ջերմահաղորդիչները:

Բրդի, բմբուլի, մորթու վատ ջերմահաղորդականությունը թույլ է տալիս կենդանու մարմնին պահպանել օրգանիզմի ստեղծած ջերմային էներգիան և այդպիսով խուսափել սառչելուց:

6.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում կոնվեկցիա:                            

Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմափոխանակությունը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:

7.Որն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերությունը:

8.Ինչպես է գոյանում ամպը:

Կոնվեկցիայի շնորհիվ

9.Ինչպես է առաջանում քամին:

Կոնվեկցիայի շնորհիվ:

10.Ինչու են հեղուկները և գազերը տաքացնում ներքևից:

Օդի այն շերտը, որ սահմանակից է սալօջախին կամ լամպին, տաքանում և դրա հետևանքով ընդարձակվում է: Արդյունքում այդ տաքացած օդի խտությունը փոքրանում է շրջապատող սառն օդի խտությունից, այսինքն, տաք օդի կշիռը փոքրանում է: Տաք օդի կշիռը փոքրանում է՝ նրա վրա ազդող արքիմեդյան ուժից, ինչի հետևանքով այն վեր է բարձրանում, իսկ նրա տեղը զբաղեցնում է սառը օդը: Որոշ ժամանակ անց օդի այդ շերտը տաքանալով՝ նույնպես բարձրանում է վեր՝ իր տեղը զիջելով օդի հաջորդ զանգվածին, և այդպես շարունակ: Տեղի է ունենում օդի սառը և տաք շերտերի մեխանիկական խառնում, որն ուղեկցվում է ջերմափոխանակությամբ: Նույն մեխանիզմով է տաքանում նաև մեր բնակարանների օդը (նկ. 2):

11.Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում:Ինչու:

Պինդ մարմիններում կոնվեկցիան հնարավոր չէ:

12.Ինչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը:Ինչ վիճակներում կարող է գոյություն ունենալ:

13.Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:

14.Ջերմահաղորդման որ տեսակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում:Բերել  օրինակներ:

Ջերմահաղորդականությունը, որն իրականացվում է ջերմային ճառագայթման արձակման և կլանման միջոցով, կոչվում է ճառագայթային ջերմափոխանակություն:

15.Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ջառագայթումը՝սև,թե սպիտակ:Բերել մի քանի օրինակներ:

Սև, քանի որ ջերմային ճառագայթումն ավելի լավ կլանում են մուգ գույնի մարմինները:

16.Որ ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն:  

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար, կոչվում է այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն:

17.Ինչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:

Նյութի տեսակարար ջերմունակությունը ցույց է տալիս թե 1 կգ նյութը 1 աստիճան ցելսիուսով բարձրացնելիս որքան ջերմաքանակ է հարկավոր:

18.Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

Ջերմունակությունը նշանակվում է լատինական c տառով և ՄՀ-ում չափվում է Ջ/(կգ*C°)

19.Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:

c=Q/m(t2-t1)

Լրացուցիչ առաջադրանք.Տանը կատարել Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ127-ի <<հարցեր և առաջադրանքներ>>ից, ութերորդ առաջադրանքը:Կատարված փորձը նկարագրել,մեկնաբանել,եզրակացնել:

Մալեկուլներ և նրանց շարժումը

Խնդիրներ Գ․ Մխիթարյանի մաս 1 գրքից
Էջ 10
Տարբերակ 1

1.Կարո՞ղ է բուսական յուղի կաթիլը անսահման տարածվել ջրի մակերևույթով

Պատ.՝ 2. չի կարող: Կաթիլը կտարածվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ շերտի հաստությունը չի հավասարվել յուղի ամենափոքր մասնիկների չափերին

Ընտրեք ճիշտ սահմանումը

II. փոքրագույն մասնիկները, որոնցից կազմված են տարբեր նյութերը, կոչվում են  մոլեկուլներ:
Պատ․ 2

III. նյութի փոքրագույն մասնիկների բաղկացուցիչ մասերը կոչվում են ատոմներ:
Պատ․ 1

IV. Ո՞ր նյութերում է (պինդ, հեղուկ թե գազային) տեղի ունենում դիֆուզիան:
Պատ.՝ 4. դիֆուզիա տեղի է ունենում պինդ մարմիններում, հեղուկներում, գազերում

V. Թթու դնելիս թարմ վարունգների վրա տաք աղաջուր են լցնում: Ինչո՞ւ է վարունգների աղիացումը տաք ջրում ընթանում ավելի արագ, քանի որ
Պատ.՝ 3. մոլեկուլների շարժման արագությունը մեծանում է, և դիֆուզիան արագ է կատարվում

VI. Նյութի մոլեկուլների միջև գոյություն ունի փոխադարձ ձգողություն և վանողություն:
Պատ․ 1

Տարբերակ 2

I. Նույն նյութի մոլեկուլները  իրարից չեն տարբերվում:

Պատ․ 1

II. Տարբեր նյութերի մոլեկուլները  տարբերվում են միմյանցից:

Պատ․2

III. Ի՞նչ է դիֆուզիան:

Պատ.՝ 1. մի նյութի մոլեկուլների ներթափանցումն է մյուս նյութի մոլեկուլների մեջ, 3. նյութերի ինքնուրույն (առանց արտաքին ազդեցությունների) միմյանց խառնվելը

IV. Դիֆուզիայի երևույթից նյութի կառուցվածքի վերաբերյալ ի՞նչ կարևոր եզրակացություն կարելի է անել:

Պատ.՝ 2. բոլոր նյութերի մոլեկուլները անընդհատ շարժվում են

V. Որոշ պողպատե դետալների ամրությունը մեծացնելու համար նրանց մակերևույթները պատում են քրոմով (այդ պրոցեսը կոչվում է քրոմապատում): Քրոմապատման համար դետալը տեղավորում են քրոմի փոշու մեջ և տաքացնում մինչև 1000°C: 10 – 15 ժամ հետո քրոմը թափանցում է պողպատի վերին շերտի մեջ: Ֆիզիկական ի՞նչ երևույթ է տեղի ունենում:

Պատ.՝ 1. դիֆուզիա

VI. Ի՞նչ նպատակով են տաքացնում պողպատե դետալները և քրոմի փոշին:

Պատ.՝ 2. մեծանում են երկու նյութերի մոլեկուլների շարժման արագությունները, և դիֆուզիան արագ է ընթանում

Տարբերակ 3

I. Մետաղների, հեղուկների և օդի տաքացման դեպքում նրանց ծավալը մեծանում է:

Պատ․2

II. որովհետև նյութերը  կազմված են առանձին մասնիկներից:

Պատ. 1

III. նրանց տաքացման դեպքում մասնիկների միջև արանքները մեծանում են:

Պատ․2

IV. Դիֆուզիան կախվա՞ծ է ջերմաստիճանից:

Պատ.՝ 1. ինչքան ջերմաստիճանը բարձր է, այնքան դիֆուզիան արագ է ընթանում

V. Արդյո՞ք նույն արագությամբ են շարժվում մոլեկուլները տաք ջրում և սառը ջրում:

Պատ.՝ 3. տաք ջրում արագությունն ավելի մեծ է, քան սառը ջրում

VI. Նյութի մոլեկուլները ձգում են միմյանց: Այդ դեպքում ինչո՞ւ նրանց միջև կան ազատ տարածություններ, և նրանք կիպ չեն կպչում իրար: Դրա պատճառը այն է, որ մոլեկուլները (3.) իրար շատ մոտենալու դեպքում միմյանց վանում են 

Տարբերակ 4

I. Ապակե սրվակի մեջ լցնում են ջուր, իսկ հետո զգուշորեն ավելացնում են սպիրտ: Չափելով սպիրտի մակարդակը՝ այն խառնում են ջրի հետ: Պարզվում է, որ ստացված խառնուրդի ծավալը փոքր է երկու հեղուկների ծավալների գումարից: Բերված բացատրություններից ո՞րն է ճիշտ:

Պատ.՝ 3. ջրի մասնիկների միջև կան միջմոլեկուլային տարացքներ, որտեղ էլ տեղավորվում են սպիրտի մասնիկները

Ի՞նչ մասնիկներից է կազմված …… մոլեկուլը.

II. թթվածնի

Պատ.՝ 3. երկու ատոմ թթվածնից

III. ջրածնի

Պատ.՝ 4. երկու ատոմ ջրածնից

IV. ջրի

Պատ.՝ 1. երկու ատոմ ջրածնից և մեկ ատոմ թթվածնից

V. Ո՞ր մարմիններում է դիֆուզիան արագ ընթանում՝ պինդ, հեղուկ, թե գազային:

Պատ.՝ 4. գազերում

VI. Նո՞ւյն արագությամբ են շարժվում արդյոք օդի մոլեկուլները ամռան շոգ և ձմռան ցուրտ օրերին:

Պատ.՝ 2. ամռանը ավելի արագ, քան ձմռանը

Լաբարատոր աշխատանք Թելավոր ճոճանակի տատանումների ուսումնասիրում

Տեսանյութ

Աշխատանքի նպատակը՝
Պարզել թելավոր ճոճանակի տատանումների պարբերության և հաճախականության կախումները թելի երկարությունից։

Անհրաժեշտ սարքեր նյութեր՝

Սեղանին դրեցի ամրակալանը և նրա վերևի կցորդիչով ամրացնում են թաթը։ Դրանից հետո 100 սմ երկարությամբ թելից կախում ենք գնդիկ այնպես, որ փոքր-ինչ բարձր լինի սեղանից։

Չափերիզով չափեցի այդ ճոճանակի թելի երկարությունը։
Գնդիկը շեղեցի հավասարակշռության դիրքից 8։10սմ և բաց թողեցի։

Չափեցի N=40 լրիվ տատանումների ժամանակը։
Հաշվեցի տատնումների T պարբերությունը և v հաճախականությունը։
Փորձը կրկնեցի կարճացնելով թելը 4 անգամ, տատանումների լայնությունը դարձնելով 2:3 սմ։
Ստացված արդյունքները գրառեցի հետևյալ աղյուսակում։

Փորձ

Թելավոր ճոճանակի տատանումների ուսումնասիրում Լաբ. աշխատանք Աշխատանքի նպատակ. Ճոճանակների պարբռրության և պաճախության կախումները թելի երկորությունից Անհրաճեշտ սարքեր և նյութերԱնցքով կան կեռիկով գնդիկ, թել, ամրակալան ` կցորթիչով և թաթիկով, վարկյանաչափ, քանոնԱշխատանքի ընթացքՍեղանին դրեցի ամրակալանը և վրա վերևի ծայրին կցորդիչով ամրացրեցի թաթը։ Դրանից մոտ 100սմ երկարության թելից կախեցի գնդիկը այնպես փոքր ինչ բարձր լինի սեղանից, քանոնով չափեցի ճոճանակի թելի l երկարությունը։ Գնիկը շեղեցի հավասարակշության դիրքից 8-10սմ և բաց թողեցի։ Չափեցի N=40 լրիվ տատանումների t։ Հացվեցի տատանումների տատանումների T ` t/ N և հաճախությունը պարբերությունը։ 2֊րդ փորձի ժամանակ թելը կարճացրեցի 81.84

Ֆիզիկա

1.Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:

Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը,որից հետո տատանումները կրկնվում են,կոչվում է տատանումների պարբերություն:

2.  Ինչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:

Տատանումների պարբերությունը(T) արտահայտվում է ժամանակի միավորներով՝ րոպե,վայրկյան և ալն: T=t/N , որտեղ T-տատանումների պարբերությունն է,t-Ժամանակը,N-տատանումների թիվը.

3.Ինչ է տատանումների լայնույթը: Ինչ միավորներվ է այն արտահայտվում:

Տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումը հավասարակշռության դիրքից կոչվում է տատանումների լայնույթ:Այն արտահայտվում է երկարության միավորներով՝ մետր,սանտիմետր և ալն:

4.Ինչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում։

Տատանումների հաճախությունը(ν) մեկ վայրկյանում կատարվող տատանումների թիվն է։Հաճախությունը արտահայտվում է հերցով (Հց)
ν=N/t 
ν=1/T  T=1/ν դա նշանակում է, որ հաճախությունը և պարբերությունը հակադարձ մեծություններ են:

 5.  Որ հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:

Եթե տատանումների հաճախկությունը 1 Հց է նշանակում է, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է 1 տատանում:

6.Որոնք են տատանումների մարման պատճառները:

Մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումներն օդի դիմադրության պատճառով մարող բնույթ են կրում, դրանց լայնույթն աստիճանաբար նվազում է, և, ի վերջո, ճոճանակը կանգ է առնում:

 5.  Որ հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:

Եթե տատանումների հաճախկությունը 1 Հց է նշանակում է, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է 1 տատանում:

Անդրաձայն և ենթաձայն

Ենթաձայն, Անդրաձայն

Ենթաձայն և անդրադարձ

Ձայնային ալիքները բնութագրվում են 16 Հց-ից մինչև 20 կՀց հաճախությամբ: 

ν< 16 Հց հաճախության առաձգական ալիքը կոչվում է ենթաձայն (ինֆրաձայն), իսկ  ν> 20 կՀց հաճախություն ունեցողները` անդրաձայն (ուլտրաձայն) (տե՛ս նկար):

Ենթաձայն 

Մարդը ենթաձայն չի լսում: Չնայած դրան` այդ ալիքներն ընդունակ են մարդու վրա որոշակի ֆիզիոլոգիական ազդեցություն ունենալ: Այդ ազդեցությունը բացատրվում է ռեզոնանսով: Մեր մարմնի ներքին օրգանների սեփական հաճախությունները բավականին ցածր են. որովայնախոռոչինը և կրծքավանդակինը` 5-8 Հց, գլխինը` 20-30 Հց: Ռեզոնանսային հաճախության միջին արժեքն ամբողջ մարմնի համար կազմում է 6 Հց: Նույն կարգի հաճախություններ ունենալով` ենթաձայնային ալիքները ստիպում են մեր օրգաններին թրթռալ և շատ մեծ ինտենսիվության դեպքում կարող են ներքին արյունազեղումներ առաջացնել:

Հատուկ փորձերը ցույց են տվել, որ մարդկանց վրա բավականաչափ ինտենսիվ ենթաձայնը կարող է հանգեցնել հոգեկան հավասարակշռության զգացողության կորստի, սրտխառնոցի, ակնախնձորի ակամա պտույտների և այլն: Օրինակ` 4-8 Հց հաճախության դեպքում մարդը ներքին օրգանների տեղաշարժի զգացողություն է ունենում, իսկ 12 Հց-ի դեպքում ծովային հիվանդության նոպա է սկսվում:

Մարդու օրգանիզմի վրա ցածր հաճախություն ունեցող ձայների ռեզոնանսային ազդեցությամբ է բացատրվում նաև ժամանակակից ռոք երաժշտության գրգռիչ ներգործությունը, որը հագեցած է թմբուկների, բաս-կիթառների և այլնի բազմապատիկ ուժեղացված ցածր հաճախություններով:Որոշ կենդանիներ կարողանում են լսել ենթաձայնը: Օրինակ` մեդուզաները վստահորեն ընկալում են 8−13 Հց հաճախությամբ ենթաձայնային ալիքները, որոնք առաջանում են փոթորկի ժամանակ` ծովի ալիքների կատարների հետ օդի հոսանքների փոխազդեցության արդյունքում: Հասնելով մեդուզաներին` այդ ալիքները նախապես (15 ժամ առաջ) «նախազգուշացնում են» նրանց փոթորկի մոտենալու մասին:

Ենթաձայնի աղբյուր կարող են լինել ամպրոպի պարպումը, թնդանոթի կրակոցը, հրաբխի ժայթքումը, ատոմային ռումբի պայթյունը, երկրաշարժը, ռեակտիվ ինքնաթիռի աշխատող շարժիչը, ծովի ալիքների կատարները շրջանցող քամին և այլն:

Ենթաձայնային ալիքը տարբեր միջավայրերում ունի փոքր կլանում, ինչի շնորհիվ այն կարողանում է տարածվել շատ մեծ հեռավորությունների վրա:

Սա հնարավորություն է տալիս որոշելու հզոր պայթյունի վայրը, կրակող թնդանոթի տեղը, հսկողություն սահմանել ստորգետնյա միջուկային պայթյունների նկատմամբ, կանխատեսել ցունամին և այլն:

Անդրաձայն

Անդրաձայնը ևս մարդու ականջը չի ընկալում: Սակայն որոշ կենդանիներ այն կարող են արձակել և ընկալել: Այսպես օրինակ, դելֆինները դրա շնորհիվ կողմնորոշվում են պղտոր ջրում: Ուղարկելով և ընդունելով հետ դարձած անդրաձայնային ազդակները` նրանք ընդունակ են 20−30 մ հեռավորության վրա հայտնաբերել անգամ փոքրագույն մարմինը, որը զգուշորեն իջեցվել է ջրի մեջ: Անդրաձայնն օգնում է նաև չղջիկներին, որոնք վատ տեսողություն ունեն կամ էլ, ընդհանրապես, ոչինչ չեն տեսնում: Իրենց լսողական ապարատի միջոցով անդրաձայնային ալիքներ արձակելով (վայրկյանում մինչև 250 անգամ)` դրանք կարողանում են կողմնորոշվել թռչելիս և հաջողությամբ որս են անում անգամ լիակատար խավարի մեջ: Որոշ միջատներ՝  ի պատասխան այս ամենի, հատուկ պաշտպանական ռեակցիա ունեն. գիշերային թիթեռների և բզեզների որոշ տեսակներ կարողանում են ընկալել չղջիկների արձակած  անդրաձայները և լսելով դրանք` անմիջապես ծալում են թևերը, ընկնում ներքև և անշարժանում գետնին:

25 կՀց-ից մեծ հաճախության անդրաձայնային ալիքներից թռչունները ցավի զգացողություն են ունենում: Սա օգտագործվում է ճայերին խմելու ջրի ամբարներից հեռու վանելու նպատակով: Անդրաձայնը լայն կիրառություն է ստանում գիտության մեջ և տեխնիկայում:

Ֆիզիկա

1.Որ ալիքներն են կոչվում պարբերական

Պարբերական են կոչվում այն ալիքները, որոնց ամենաբարձր կետերի տատանումների բարձրությունների մինչև եղած հեռավորությունը համընկնում է:

2.Ինչպես է առաջանում և տարածվում սեղմման դեֆորմացիայի ալիքը

Դեֆորմացիայի սեղղման ալիքը տարածվում է ընդարձակվելով և սեղմելով։ Օրինակ օդում դեֆորմացիայի ալիքը տարածվում, երբ օդի շերտը ընդարձակվում է սեղմելով մյուս շերտին և այդպես շարունակ։

3.Որ ալիքն են անվանում մենավոր:

Ալիքի այն տեսակը, որի դեպքում որևէ տեղամասով սեղմման դեֆորմացիայի ալիքը անցնելուց հետո այդ տեղամասի մասնիկների շարժումը դադարում է, կոչվում է մենավոր ալիք։

4.Ինչպես կարելի է ցուցադրել երկար պարանի երկայնքով  <<վազող>> մենավոր ալիքը

Պետք է մի անշարժ վայրից կապել պարանի մի մասը, իսկ մյուս կողմը ձգել և թափահարել։ Այդպես մենավոր ալիքը կգնա, բայց մասնիկների փոփոխություն չի կատարվի։

5.Ինչ հատկանիշ է բնորոշ բոլոր մեխանիկական ալիքներին

Բոլոր մեխանիկական ալիքներին բնորոշ է էներգիայի տեղափոխումը, տատանումները և մասնիկների չշարժվելը։

6.Բացատրել թե ինչպես է գոյանում առաձգական ալիքը

7Որ ալիքներն են կոչվում լայնական:Բերել լայնական ալիքների օրինակներ

Եթե միջավայրի մասնիկները տատանվում են այնպիսի ուղղություններով, որոնք ուղղահայաց են դեֆորմացիայի տարածման ուղղությունը, ապա ալիքը կոչվում է լայնական։ Այդպիսի ալիք է պարանի երկայնքով «վազող» ալիքը։

8.Որ ալիքներն են կոչվում երկայնական :Բերել օրինակներ:
Եթե միջավայրի մասնիկերը տատանվում այնպիսի ուղղություններով, որոնք համընկնում են դեֆորմացիայի տարածման ուղղությոնը, ապա ալիքը կոչվում է երկայնական։ Օդում կամ պողպատե ձողում տարածվող սեղղման դեֆորմացիայի ալիքները երկայնական են։

9.Ինչպիսի տատանումներ են կատարում միջավայրի մասնիկները,երբ այդ միջավայրով առաձգական ալիք է տարածվում:

10.Որ երևույթներն են հաստատում,որ ալիքը տարածվում է վերջավոր արագությամբ:

11.Մաթեմատիկորեն ինչպես է սահմանվում ալիքի տարածման արագությունը

v=x2-x2/t2-t1

12.Ինչ է պարբերական ալիքի երկարություն:

Ալիքի երկարություն է կոչվում մեկ պարբերության ընթացքում ալիքի տեղափոխությունը։

13.Ինչպես է ալիքի տարածման արագությունը կապված ալիքի երկարության և տատանումների պարբերության կամ հաճախության հետ:

14.Ինչով է պայմանավորված ալիքի երկարությունը և տատանումների հաճախությունը

15.Ինչ է երկրաշարժի ուժգնությունը:Ինչ է մագնիտուտը:Որն է դրանց տարբերությունը:

16Ինչ է ձայնը;Որ հաճախություններով ալիքներն են կոչվում ձայնային

Ձայնը ֆիզիկական երևույթ է, որը ալիքների մեխանիկական տատանումների տեսքով տարածումն է պինդ, հեղուկ կամ գազային միջավայրում։ 16Հց-20000Հց

17Ինչ է պարզ ձայնը կամ երաժշտական տոնը:Ինչ է ձայնի հնչերանգը

Եթե ձայնի աղբյուրը կատարում է մեկ հաճախությամբ բնութագրվող տատանումներ, ապա նրա արձակված ձայնը կոչվում է պարզ ձայն։ Տոների նմանօրինակ հավաքածուն կոչվում է ձայնի հնչերանգ։

18ինչ է արձագանքը,անդրաձայնը,:Որ առաձգական ալիքներն են անվանում ենթաձայն

Մեր իսկ ձայնի անդրադարձումը մեր ականջին կոչվում է արձագանք։ Այն ձայները, որոնք գերազանցում են 20000Հց-ը կոչվում են անդրաձայն, իսկ 16Հց ձայնից պակասները ենթաձայն։

Ֆիզիկա

1. Բերել մեխանիկական տատանումների տարբեր օրինակներ:

Մեխանիկական տատանումների օրինակներ են՝ ծառերի օրորվելը, սրտի բաբախելը, կարի մեքենայի ասեղի վեր-վար շարժվելը, թմբկաթաղանթի թրթռալը, ծովի ալիքների շարժվելը:

2. Ի՞նչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին:

Տատանումները շարժումներ են, որոնք կատարվում են հերթականորեն՝ հակադիր ուղղություննրերով:

3. Ո՞ր տատանումներն են անվանում պարբերական:

Այն տատանումներին են անվանում պարբերական, որոնք որոշակի՝ հավասար ժամանակներից հետո նույնությամբ կրկնվում են: Տատանումների պարբերությունը նշանակում են P տառով:

4. Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:

Տտատանումների պարբերությունը այն ամենափոքր ժամանակամիջոցն է, որից հետո տատանումները կրկնվում են:

5. Ի՞նչ միավորներվ է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:

Քանի որ տատանումների պարբերությունը մեկ լրիվ տատանման տևողությունն է, այն արտահայտվում է ժամանակի միավորներով՝ վայրկյանով (վ), րոպեով (ր), ժամով (ժ) և այլն:

6. Ի՞նչ է տատանումների լայնույթը, ի՞նչ միավորներվ է այն արտահայտվում:

Տատանումների լայնույթը տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումն է հավասարակշռության դիրքից: Տատանումների լայնույթը արտահայտվում է երկարության միավորներով՝ կիլոմետրով (կմ), մետրով (մ), սանտիմետրով (սմ) և այլն:

7. Ի՞նչ է տատանումների հաճախությունը, ի՞նչ միավորներով է այն արտահայտվում:

Տատանումների հաճախականությունը 1 վ-ում կատարվող տատանումների թիվն է: Տատանումների հաճախականությունը նշանակում են N տառով: Այն արտահայտվում է հերցով (Հց)՝ ի պատիվ գերմանացի ֆիզիկոս Հայնրիխ Հերցի (1857-1894): Օգտագործվում է նաև կիլոհերց (կՀց), մեգահերց (ՄՀց), գիգահերց (ԳՀց) միավորները:
1 կՀց = 10³ Հց
1 ՄՀց = 10⁶ Հց
1 ԳՀց = 10⁹ Հց

8. Ո՞ր հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:

Եթե հաճախականությունը 1 Հց է, ապա ամեն մեկ վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է մեկ տատանում՝ 1 Հց 1 վ^-1:

9. Որո՞նք են տատանումների մարման պատճառները:

Տատանումների մարման պատճառը օդի առկայությունն է: Տատանումների ժամանակ օդը ազդում է տատանվող մարմնի վրա դիմադրության ուժով, որը միշտ ուղղված է մարմնի շարժման արագությանը հակառակ, այդ պատճառով խոչընդոտում է վերջինիս շարժումը:

10. Ինչու՞ են ճոճանակը համարում տատանողական համակարգ:

Ճոճանակը համարվում է տատանողական համակարգ, քանի որ այն կախված է ոչ միայն թելից ու գնդիկից, այլ նաև՝ երկրագնդից:

11. Ո՞ր տատանումներն են անվանում ազատ:

Ազատ են այն տատանումները, որոնք տեղի են ունենում «ինքնուրույն», առանց արտաքին կամ պարբերաբար փոփոխվող ուժերի ազդեցության:

12. Ո՞ր տատանումներն են անվանում հարկադրական:

Հարկադրական են այն տատանումները, որոնք կատարվում են արտաքին պարբերաբար փոփոխվող ուժի առկայությամբ:

13. Ի՞նչ է զսպանակավոր ճոճանակը:

Զսպանակավոր ճոճանակը զսպանակ է, որի մի ծայրը ամրացված է անշարժ տեղից, իսկ մյուսից կախված է բեռ:

14. Ի՞նչ է մաթեմատիկական ճոճանակը:

Մաթեմաթիկական են անվանում այն ճոճանակը, որի թելը թեթև է գնդիկից և երկար դրա տրամագծից:

15. Էներգիայի ինչ փոխակերպումներ են տեղի ունենում ճոճանակի սեփական տատանումների ժամանակ:

Տատանումների ընթացքում նրա պոտենցիալ էներգիան պարբերաբար փոխակերպվում է կինետիկ էներգիայի, իսկ կինետիկ էներգիան` պոտենցիալի։

16. Որքան է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի լրվ մեխանիկական էներգիան:

Ճոճանակի լրիվ մեխանիկական էներգիան հավասար է:
E=Eպ+Eկ

17. Ի՞նչ է ռեզոնանսը:

Հարկադրական տատանումների լայնույթի կտրուկ աճը կոչվում է ռեզոնանս: